YKS maratonu bittiğinde, milyonlarca öğrencinin ve velinin aklındaki o meşhur soru belirir: “Puanım iyi mi, kötü mü? Bu puanla istediğim yere girebilir miyim?” İnternetteki forumlar, sosyal medya grupları “500 puan aldım, geçen sene X bölümü geliyordu, bu sene gelir mi?” sorularıyla dolup taşar. Ancak bu sorunun cevabı, maalesef basit bir evet ya da hayır değildir.
Elimizdeki ÖSYM verileri, son yedi yılın YKS sonuçlarını karşılaştırarak bize net bir gerçeği gösteriyor: YKS’de puanlar aldatıcıdır, başarı sıralamaları ise kraldır.
Peki neden? Gelin, bu gerçeği rakamlarla, yıllara göre değişen sınav dinamikleriyle birlikte inceleyelim.
Veriyi Anlamak: Puan ve Sıralama Ne İfade Ediyor?
Elimizdeki tablolar, belirli bir ham puanın o yılki sınavda hangi başarı sırasına denk geldiğini gösteriyor. Örneğin, 2018 yılında Sayısal puan türünde 500 puan alan bir öğrenci, Türkiye genelinde 6.060’ıncı olmuş. Bu, o öğrencinin önünde sadece 6.059 kişi olduğu anlamına gelir. Şimdi bu basit bilgiyi bir referans noktası alarak yıllar arasındaki şaşırtıcı yolculuğa çıkalım.
Kilit Kavram: Korkutan “Yığılma” Nedir?
“Yığılma”, belirli bir puan aralığında çok fazla adayın toplanmasıdır. Bir sınav ne kadar kolaysa, o kadar çok öğrenci yüksek puan alır ve üst sıralarda yığılma artar. Bu durumda, aynı puanı alan bir öğrencinin sıralaması bir önceki yıla göre çok daha kötü gelir. Sınav zorsa, tam tersi olur.
Şimdi bu kavramın pratiğe nasıl döküldüğünü somut örneklerle görelim.
Vaka Analizi 1: Sayısalda 500 Puanın Yıllara Göre Değeri
| Sınav Yılı | 500 Puana Karşılık Gelen SAYISAL Sıralaması | Yorum |
| 2018 | 6.060 | Yeni sistemin ilk yılı, dengeli bir başlangıç. |
| 2019 | 6.964 | Rekabet biraz artıyor, sınavın zorluğu benzer. |
| 2020 | 15.891 | İlk Büyük Şok! Sınavın kolaylığı nedeniyle yığılma patlıyor. Puanın değeri yarıdan fazla eriyor. |
| 2021 | 1.418 | Ters Köşe! Son yılların en zor sınavlarından biri. 500 puan alan bir öğrenci “altın bilet” kazanıyor. |
| 2022 | 18.646 | Tarihi Yığılma! Barajın kaldırılması ve sınavın görece kolay olmasıyla puanlar adeta anlamsızlaşıyor. |
| 2023 | 11.610 | Sınav normale dönüyor, yığılma azalsa da rekabet hala yüksek. |
Bu tablo, aynı 500 puanın bir yıl sizi Türkiye’nin en iyi üniversitelerine sokarken, başka bir yıl nasıl orta sıralarda bırakabileceğinin en net kanıtıdır.
Vaka Analizi 2: Eşit Ağırlıkta 450 Puanın Yıllara Göre Değeri
| Sınav Yılı | 450 Puana Karşılık Gelen EŞİT AĞIRLIK Sıralaması | Yorum |
| 2018 | 2.225 | Standart bir başlangıç. |
| 2021 | 1.089 | Zor sınav, yüksek puanın değerini katlıyor. |
| 2022 | 6.403 | Barajın kalkmasıyla gelen yığılma, sıralamaları altüst ediyor. |
| 2023 | 3.422 | Tekrar dengeye oturan bir sınav. |
Bu tablo da bize aynı hikayeyi anlatıyor: Puanınız tek başına bir anlam ifade etmez. Anlamı, o yıl sınava giren diğer milyonlarca adayın performansına göre şekillenir.
Öğrenciler ve Veliler İçin Çıkarımlar
Bu verilerden yola çıkarak tercih dönemindeki her adayın aklında tutması gereken 4 temel gerçek var:
- Sıralama Kraldır, Puan Sadece Bir Araçtır: Puanınız, değeri her yıl değişen bir para birimi gibidir. Sıralamanız ise altının gramı gibidir; değeri sabittir. Tercih listelerinizi geçen senenin puanlarına göre değil, sıralamalarına göre yapın.
- “Sınav Zordu” Demek, İyi Öğrenci İçin Fırsattır: 2021 gibi zor bir sınav, iyi hazırlanan öğrencilerin sıralamada öne fırladığı bir yıldır. Sınavın zor olması sizi korkutmasın; bu, fark yaratma potansiyelinizin en yüksek olduğu andır.
- Barajların Kalkması Rekabeti Artırdı: 2022’den itibaren barajların olmaması, daha fazla adayın tercih yapabilmesi anlamına geliyor. Bu durum, özellikle orta ve alt sıralardaki bölümler için rekabeti daha da yoğunlaştırdı.
- Kendi Yılınızın Koşulları Benzersizdir: Her YKS, kendi içinde benzersiz bir hikayedir. Sınavın zorluğu, sınava giren aday sayısı ve adayların genel başarı profili, sizin sonucunuzu doğrudan etkiler.
Son Söz
Tercih dönemi, en az sınava hazırlık süreci kadar stratejik bir dönemdir. Elinizdeki en değerli veri, netleriniz veya puanınız değil, başarı sıralamanızdır. Geçmiş yılların verilerini birer rehber olarak kullanın, ancak unutmayın ki her yılın kendi dinamiği vardır.
Kontrol edemediğiniz şeylere (sınavın zorluğu, başkalarının performansı) değil, kontrol edebildiğiniz şeye, yani kendi sıralamanıza göre en akılcı ve en doğru tercih listesini oluşturmaya odaklanın. Unutmayın, bu bir puan yarışı değil, bir sıralama stratejisidir.
#YKS #YKS2025 #TercihDönemi #BaşarıSıralaması #ÖSYM
Yorumlar